Er moet een ondernemingsraad worden opgericht in alle ondernemingen die gewoonlijk gemiddeld ten minste 100 werknemers tewerkstellen. De ondernemingsraden worden hernieuwd in de ondernemingen voor zover zij gewoonlijk gemiddeld ten minste 50 werknemers tewerkstellen. De procedure voor de sociale verkiezingen verloopt in drie fasen:
- de pre-electorale fase loopt van dag X-60 tot dag X, - de electorale fase loopt van dag X tot dag Y, - dag Y is de verkiezingsdag zelf.
Dag X is het daadwerkelijke aanvangspunt van de verkiezingsprocedure. Vanaf deze datum is het nog exact 90 dagen tot aan dag Y, zijnde de verkiezingsdag. Dag X is de dag van de aanplakking van het bericht waarbij – onder andere - de datum van de verkiezingen wordt aangekondigd. Dit bericht dient te worden opgesteld door het overlegorgaan binnen de onderneming, of bij gebreke aan een comité of raad, door de werkgever. Op het moment van het verschijnen van huidige nieuwsbrief, heeft dag X in alle bedrijven die aan de sociale verkiezingen zullen deelnemen, al plaatsgevonden. Afhankelijk van de keuze van verkiezingsdatum (dag Y) situeerde dag X zich immers in de periode van 7 februari 2012 tot en met 20 februari 2012. Dag X+35 is de uiterlijke datum waarop de vakbonden de kandidatenlijsten moeten indienen. Enkel representatieve werknemersorganisaties (ACV, ABVV en ACLVB) of hun volmachthebbers kunnen dit doen. De dag waarop de kandidatenlijsten worden ingediend, betekent het einde van de “occulte periode” die inging op dag X-30. Indien een werknemer werd ontslagen in de periode tussen X-30 en X+35, en blijkt dat hij op de kandidatenlijst staat, dan kan hij zich op retroactieve wijze beroepen op de bijzondere ontslagbescherming (zie ook hierover onze vorige nieuwsbrief). Op dag X+40 moet de werkgever de kandidatenlijsten aanplakken. De aanplakking gebeurt op dezelfde plaats waar mededeling “X” werd geplakt. Een vertegenwoordiger van elke organisatie of van de kaderleden die een lijst hebben ingediend, mag de aanplakking bijwonen. Tot zeven dagen na deze datum (ten laatste op X+47) kunnen de werknemers die op de kiezerslijsten voorkomen, alsook de representatieve werknemersorganisaties die kandidaten hebben voorgedragen, bij de werkgever klacht indienen. Ook de werkgever zelf kan de kandidaturen betwisten, bijvoorbeeld wegens het feit dat er sprake is van misbruik van het recht om zich kandidaat te stellen. Werd er geen klacht ingediend ten laatste op X+47, dan kan de werkgever slechts tot X+52 beroep aantekenen bij de arbeidsrechtbank. Werd er daarentegen wél een klacht ingediend, dan verstrijkt de beroepstermijn voor de werkgever pas op X+61.
Op dag X+60 moet de werkgever de werknemers informeren over de samenstelling van de stembureaus en de indeling van de kiezers per stembureau (samenstelling kiescollege). De leden van de stembureaus moeten uiterlijk op X+54 aangewezen zijn.
Een kiescollege is een groep werknemers die samen in hetzelfde stembureau moeten stemmen: Zo is er bijvoorbeeld een kiescollege arbeiders indien er minimum 25 arbeiders zijn. Arbeiders en bedienden moeten daarentegen een gemeenschappelijk kiescollege vormen wanneer één van de twee categorieën minder dan 25 werknemers telt. In dat geval dient er voor arbeiders en bedienden samen slechts één stembureau te worden opgericht.
Het stembureau is samengesteld uit een voorzitter, een secretaris en een aantal bijzitters. Zij zijn verantwoordelijk voor het goede verloop van de kiesverrichtingen op de dag van de verkiezingen. Tot veertien dagen voor de eigenlijke verkiezingsdatum (X+76) kunnen er nog kandidaten worden vervangen. De vervanging is slechts mogelijk in vijf situaties: bij overlijden van de kandidaat of bij vrijwillige uitdiensttreding of bij ontslagneming uit de organisatie die voorgedragen heeft of bij intrekking van zijn kandidatuur of bij wijziging van categorie (vb. arbeider wordt bediende).
De laatste stap in de electorale fase is dag Y-10. Ten laatste tien dagen voor dag Y worden de oproepingsbrieven aan de kiezers bezorgd. Op de dag van de overhandiging wordt een formulier uitgehangen met de mededeling dat de overhandiging gebeurd is. Voor de kiezers die die dag niet in de onderneming aanwezig zijn, wordt nog dezelfde dag de oproepingsbrief per aangetekend schrijven verstuurd.
De eigenlijke electorale fase is dus een negentig dagen durende fase waarin voor de werkgever een aantal belangrijke momenten zijn weggelegd (X+40, X+52/X+61, X+60 en Y-10) waarbij hij zelf de nodige actie moet nemen, dit ten einde de finale verkiezingsdag, dag Y, in goede banen te kunnen leiden. Na deze fase kunnen dan de eigenlijke sociale verkiezingen van start gaan…